جعبه‌یادگیری لایتنر از ابداعات سباستین لایتنر روانشناس آلمانی است و یک وسیله کمک آموزشی محسوب می‌شود که هدف از آن، افزایش قدرت‌یادگیری و فرستادن اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه‌ی بلند مدت است .به این ترتیب می‌توان توقع داشت که اطلاعاتی که به حافظه سپرده می‌شود برای همیشه در آن ثبت شود و هیچگاه از‌یاد نرود
روش کار این جعبه بسیار ساده است :این جعبه از چند خانه تشکیل شده است اطلاعات به صورت سوال و جواب بر روی فیش هایی نوشته می‌شود (سوال در‌یک طرف و جواب در طرف دیگر ) و در جعبه گذاشته می‌شود .در زمان های مناسب فرد به سراغ سوال ها می‌رود و به آنها جواب می‌دهد اگر جواب سوال را می‌دانست سوال در جعبه‌یک خانه به جلو می‌رود و اگر نمی‌دانست سوال به خانه‌ی اول برمی‌گردد (این‌یک قاعده‌ی کلی است و فرق نمی‌کند که سوال در خانه چندم جعبه باشد درصورتی که شخص جواب سوال را نداند همیشه سوال به خانه‌ی اول برمی‌گردد). با جواب دادن به سوالات و فرستادن آنها به خانه های جلوتر عمل یادگیری انجام می‌پذیرد.
همان گونه که شاهد هستید روش کار بسیار ساده است اما در عین سادگی مزایای زیادی دارد که از آن جمله است :
تبدیل عمل‌یادگیری به‌یک بازی مهیج و هرروزه که شخص در آن پیشرفت خود را با چشم می‌بیند .
یادگیری گزینشی : یعنی شما مجبور نیستید در تکرار های خود مطالبی را که می‌دانید با مطالبی که نمی‌دانید با هم مرور کنید و برای آنها به‌یک اندازه وقت بگذاریدو به شما این فرصت داده می‌شود تا بیشترین تکرار ها را بر روی مطالبی که برای شما دشوار است ، متمرکز سازید .
صرفه جویی در زمان : زمان های تکرار مناسب که به صورت علمی‌محاسبه شده است موجب می‌شود تا شما در زمان کمتر مقدار‌یادگیری بیشتری داشته باشید.
ساده بودن فرآیند‌یادگیری : در روش لایتنر موجب می‌گرددکه دچار سردرگمی‌نشوید و از پیشرفت خود احساس رضایت بیشتری داشته باشید.
از سال۱۹۷۰به بعد مزایای جعبه‌ی‌یادگیری کاملا آشکار گشت و استفاده از آن شیوع‌یافت.در‌یادگیری به روش لایتنر زمان تکرار، نقش مهمی‌را ایفا می‌کند ، در حقیقت تکرار‌یک سوال در زمان های مناسب موجب می‌گردد که‌یک سوال برای همیشه در ذهن بماند و از حافظه خارج نشود . در جعبه های اولیه که از مواد گوناگون مانند چوب‌یا هر ماده دیگری ساخته می‌شد برای این که زمان تکرار رعایت شود رعایت سه ویژگی لازم شمرده می‌شد :
۱. اندازه خانه ها به ترتیب از کوچک به بزرگ تغییر می‌کرد.
۲.فرد تنها زمانی می‌توانست به سوالات‌یک خانه جواب دهد که آن خانه کاملا پر شده باشد.
۳. در هر بار که خانه پر می‌شد فرد حق داشت به تعداد مشخصی از سوالات جواب دهد نه تمام سوالات داخل‌یک خانه و سپس باید صبر می‌کرد تا خانه مجدداً پر شود و زمان تکرار فراهم گردد.
به این ترتیب سازندگان جعبه ها امیدوار بودند تا حالتی را فراهم آورند که شخص در زمان مناسب به سوالات جواب دهد( این سه ویژگی در جعبه لایتنر های موجود در بازار مانند جی پنج ، جعبه لایتنر موسسه‌ی قلمچی ، جعبه لایتنر موسسه‌ی زبانگستر نیز دیده می‌شود)
توجه: اگر موفق شدید، یک خانه جلو بروید؛
اما اگر بلد نبودید به خانهٔ اول برگردید.
این شکست نیست تمرکز بر نقاط ضعف است.
دلایل پیدایش جعبه لایتنرهای نرم افزاری
اما در دهه‌ی هشتاد شمسی استفاده از جعبه های مادی (که از چوب ، پلاستیک و …ساخته می‌شدند)دچار تحول شده ، استفاده از روش کامپیوتری(نرم افزاری) به تدریج جایگزین آن گشت دلیل این امر ضعف های آشکاری بود که در جعبه های معمول وجود داشت که از آن جمله است :
۱.در جعبه های معمول به دلیل آن که نمی‌شد اندازه‌ی جعبه را از حد معینی بزرگتر ساخت همیشه باید به تعداد خانه های محدودی مثل ۳، ۵ ،۶ و یا ۷ خانه اکتفا کرد.
۲. زمان تکرار در‌یادگیری مهم است اما چون در جعبه های معمول امکان ثبت تاریخ وجود نداشت یا بسیار به سختی می‌شد چنین کاری را انجام داد ،به جای زمان تکرار ، از تعداد فیش و بزرگ و کوچک نمودن خانه ها استفاده می‌شد به عنوان مثال اگر قرار بر این بود که یک تکرار دو روز بعد از تکرار اول صورت گیرد اندازه خانه‌ی دوم را دو برابر اندازه‌ی خانه اول تعیین می‌کردند اما با تمام این تدابیر هیچ گاه به شکل واقعی زمان درست تکرار در این شیوه ها محقق نمی‌شد و همیشه در عمل فاصله ای وجود داشت بین زمانی که شخص به سوال جواب می‌داد با زمانی که باید به سوال جواب داده می‌شد.
۳.جعبه های غیر کامپیوتری برای درست عمل کردن نیازمند به ورود اطلاعات به صورت متناوب بودند و اگر ورود اطلاعات قطع شود از کار می‌افتند و شخص دیگر نمی‌توانست امیدوار به یادگیری آنچه در جعبه داشت باشد. چون زمانی مجاز بود که از سوالات یک خانه استفاده کند که آن خانه پر شده باشد و با قطع اطلاعات دیگر نمی‌توانست امیدی به پر شدن جعبه داشته باشد .به عنوان مثال اگر شما می‌خواستید فقط ۲۰۰ لغت را به خاطر بسپارید نه بیشتر با تمام شدن ۲۰۰ لغت خانه ای که ظرفیت آن ۳۰۰ سوال بود هرگز پر نمی‌شد و در این صورت هیچگاه شما نمی‌توانستید که لغات را تکرار نمایید.
۴.جعبه‌های سنتی نیازمند سرعت ورود اطلاعات مناسب هستند اگر سرعت ورود اطلاعات کم یا زیاد شود از کار می‌افتند .به عنوان مثال فرض کنید که شما بخواهید در هر روز تنها‌یک لغت انگلیسی را به خاطر بسپارید اگر ظرفیت خانه دوم شما ۱۰۰سوال باشد باید ۱۰۰روز صبر کنید تا این خانه پر شود و شما اجازه‌ی تکرار پیدا کنید. این زمان برای تکرار لغت بسیار زیاد است و در عمل این تکرار در یادگیری شما نمی‌تواند نقشی ایفا کند .از طرف دیگر اگر سرعت شما زیاد باشد در زمانی کوتاه تر سوالات را تکرار و مرور خواهید کرد و این امر منجر به احساس موفقیت کاذب می‌گردد چون واقعا سوال وارد حافظه بلند مدت شما نشده است و تکرار های سریع و نزدیک هم، این گمان را ایجاد کرده است .آنچه در عمل به این مشکل می‌افزود غیر قابل پیش بینی بودن سرعت ورود اطلاعات به جعبه بود‌یعنی در‌یک روز امکان داشت که شخص سوالات زیادی را وارد کند و در روز دیگر اصلاً سوالی وارد نکند که تمام این حالت ها ضعف جعبه ها را آشکارتر می‌ساخت .
مسائلی از این دست موجب شد تا استفاده از شیوه های کامپیوتری که مبتنی بر اصول جعبه‌ی لایتنر باشند رواج یابد و امروزه به صورت‌یک صنعت در آید و ما خوشحالیم که توانسته ایم این صنعت عظیم یادگیری را برای اولین بار در کشور پیاده سازی نماییم و نرم افزار B15 را در اختیار شما قرار دهیم.
